مشخصات کتاب کج باوری

تگ ها : خرید کتاب کج باوری . دن آریلی. صدرا صمدی دزفولی. انتشارات: مون. کتاب کج باوری دن آریلی. کتاب کج باوری مون. صدرا صمدی دزفولی.

| چگونه فشار روانی غیر منتظره به درماندگی آموخته شده می انجامد قرار گرفتن در معرض فشار روانی غیر منتظره و مهارناپذیر چه تأثیرات عاطفی و روحی خاصی در پی دارد؟ بعضی نظریات مهم در پاسخ به این سؤال را می توان در مجموعه آزمایش های مارتین سلیگمن و استیون مایر در دهه های شصت و هفتاد میلادی یافت. آنها در این مورد تحقیق و بررسی کردند که تجربه انواع فشار روانی مهارناپذیر بر ظرفیت های حل مسئله و تصمیم گیری چه تأثیری دارد. از آنجا که آزمایش انسان دشوارتر است، آنها به آزمایش حیوانات روی آوردند هشدار چند خط بعدی ممکن است برای دوستداران حیوانات ناراحت کننده باشد. این مطالعات در گذشته انجام شده است. سلیگمن و مایر طی مجموعه آزمایشهایی سگها را تحت فشار روانی قرار دادند؛ آنها نوعی تکانش برقی به سگها دادند برای اینکه دریابید آزمایش ها چطور عمل می کردند یکی از آن سگهای بدبخت را در نظر آورید که مثلاً اسمش چارلی است. چارلی سگ کوچکی از نژاد مختلط است در مرحله اول آزمایش چارلی را در چیزی مثل ننو قرار می دهند که به او اجازه قرار نمیدهد. دو طرف این نئو صفحه هایی کار گذاشته شده است. ناگهان چارلی تکانه برقی را روی پنجه های پایش احساس میکند. او با درد و سردرگمی به اطراف حرکت میکند و و سعی میکند از این درد فرار کند پس از چند برق گرفتگی و چند بار تلاش برای فرار اتفاقی پوزه اش را به یکی از آن صفحه ها فشار می دهد و بلافاصله تکانه قطع میشود. دفعه بعد هم همین کار را میکند چارلی که سگ باهوشی است به سرعت متوجه می شود چطور میتواند تجربه ناخوشایند برق گرفتگی را مهار کند. 

حالا سگ دومی را تصور کنید که او را لورن صدا می کنیم. آن بیچاره هم سگ کوچکی از نژاد مختلط است. لورن هم در نتویی قرار می گیرد و به او تکانه وارد می شود. اما هر کاری می کند، تا وقتی زمان تعیین شده تمام نشود نمی تواند این تجربه دردناک را متوقف کند. پس از تکرار چرخه هایی از این دست لورن متوجه می شود که نمی تواند این درد را مهار کند و فقط باید منتظر توقف تکانه باشد. بیست و چهار ساعت بعد چارلی و لورن به فضای جدیدی به نام جعبه لرزنده منتقل می شوند. این جعبه با مانع کوتاهی به دو محفظه تقسیم شده است. یک محفظه کف پوشی برق دار دارد که می تواند تکانه ایجاد کند. محفظه دیگر برق ندارد. وقتی سگ بیچاره تکانه را احساس کرد، می تواند برای فرار از آن به محفظه دیگر بپرد و تکانش بلافاصله متوقف می شود. وقتی چارلی در جعبه قرار میگیرد و تکانه فعال می شود به سرعت یاد می گیرد چطور فرار کند و به طرف دیگر جعبه میپرد. اما وقتی نوبت لورن می رسد تکانه را احساس می کند اما تکان نمی خورد در محفظه اش دراز میکشد و ناله میکند. موضوع چیست؟ به گفته سلیگمن و مایر تفاوت بین این دو سگ را میتوان با پدیده ای به نام درماندگی آموخته شده توضیح داد در اولین آزمایش چارلی آموخت که می تواند تکانش را مهار کند. اما لورن متوجه شد که در متوقف کردن درد ناتوان است وقتی چارلی در جعبه لرزنده قرار گرفت به دنبال راه جدیدی برای قرار بود اما لورن حتی تلاش هم نکرد. او می توانست از مانع بپرد اما تصور کرد درمانده است. ظاهراً لورن انگیزه اش را برای یافتن راهی برای خروج از دست داده بود هر چند راه خروج به راحتی در دسترسش بود. در آزمایش سلیگمن و مایر دوسوم سگهایی مثل لورن که تکانش اجتناب ناپذیری را دریافت کرده بودند، نتوانستند از جعبه لرزنده فرار کنند و این امر نشان دهنده درماندگی آموخته شده بود. اما سگهایی مثل چارلی که تکانه های مهار شدنی را دریافت کرده بودند. و نیز گروهی از سگ ها که قبلاً هیچ تکانه ای دریافت نکرده بودند. نود درصد اوقات توانستند از جعبه لرزنده فرار کنند. محققان بعداً آزمایشهای مشابهی روی موش ها انجام دادند که نتایج مشابهی در پی داشت. آزمایشهایی کمتر تهاجمی هم با شرکت کنندگان انسانی انجام شد که به جای تکانش برقی شامل صداهای ناخوشایند و حتی معماهای لاینحل بود. بر اساس نتایج این آزمایشها محققان استدلال کردند که تجربه ناتوانی در مهار موقعیتی تنش سه نقیصه ایجاد میکند: انگیزشی شناختی و عاطفی، به عبارتی، وقتی فشار روانی مکرر و مهارناپذیری را تجربه میکنیم تمایل کمتری به اقدام داریم و کمتر راه حل را پیدا می کنیم این حالت باعث میشود احساس بدتری به کل این روند داشته باشیم. به این دلایل درماندگی آموخته شده با افزایش خطر افسردگی مرتبط است. در بحبوحه همه گیری کرونا ممکن است بعضی نشانه های درماندگی آموخته شده را در تجربه خود یا در رفتار اطرافیان متوجه شده باشید. آن زمان افراد زیادی احساس خستگی شکست درماندگی و بی انگیزگی را گزارش میکردند. البته وقتی در نظر بگیریم که همگی ماه ها و حتی سال ها با فشار روانی غیر منتظره و مهارناپذیری زندگی میکردیم این مسئله باعث تعجب نمی شود نقایص انگیزشی شناختی و عاطفی ناشی از این فشار روانی ممکن است همگی در حرکت بعضی افراد به سمت دالان کج باوری نقش داشته باشند. اما علاوه بر اثرات مخرب فشار غیر منتظره این مسئله عناصر مشکل ساز دیگری هم در پی دارد یکی از این موارد آن است که فشار روانی در حوزه های نامرتبطی از زندگی افزایش پیدا میکند. بیایید نگاهی به تحقیقی جذاب داشته باشیم که این نکته را آشکار می کند.